Η νίκη που εξέπληξε τις συμμαχικές δυνάμεις
Η Μάχη του Σκρα θεωρείται μία από τις σημαντικότερες νικηφόρες μάχες του ελληνικού στρατού στη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, αφού η πολύ καλή οχύρωση των Βουλγάρων, που υποστηριζόταν με πολυάριθμο πυροβολικό, θεωρούνταν απρόσβλητη. Το ότι επετεύχθη μετά την αποτυχία ένα χρόνο νωρίτερα, το Μάρτιο του 1917, της 122ης Γαλλικής Μεραρχίας να εξουδετερώσει την οχύρωση εξέπληξε τις συμμαχικές δυνάμεις και παράλληλα ενέπνευσε τον ελληνικό στρατό για νέες νίκες….
Οι Βούλγαροι στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο είχαν οργανωθεί αμυντικά στην ομώνυμη περιοχή του Σκρα στο νομό Κιλκίς και από εκεί παρενοχλούσαν τα συμμαχικά στρατεύματα, ιδίως στα δυτικά του Αξιού ποταμού. Έτσι ο Γάλλος επικεφαλής των συμμαχικών δυνάμεων, αρχιστράτηγος Γκυγιώμα, αποφάσισε την κατάληψη της περιοχής από μονάδες του ελληνικού Σώματος Στρατού Εθνικής Αμύνης.
Διοικητής ήταν ο αντιστράτηγος Εμμανουήλ Ζυμβρακάκης και η επίθεση διεξάχθηκε από πέντε συντάγματα πεζικού. Το 5ο και το 6ο της Μεραρχίας Αρχιπελάγους (υπό τον υποστράτηγο Ιωάννου), πλαισιωμένα δεξιά από το 7ο και 8ο της Μεραρχίας της Κρήτης (υπό τον υποστράτηγο Σπηλιάδη) και αριστερά από το 1ο σύνταγμα της Μεραρχίας των Σερρών (υπό τον υποστράτηγο Επαμ. Ζυμβρακάκη). Οι 14.546μαχητές πεζικού υποστηρίζονταν από 287 βαρέα και ελαφρά πυροβόλα. Οι Βούλγαροι διέθεταν επίσης πέντε συντάγματα πεζικού υποστηριζόμενα από ισχυρό βαρύ και ελαφρό πυροβολικό.
Η μάχη
Στις 16 Μαΐου/29 Μαΐου του 1918 (παλαιό/νέο ημερολόγιο) και από τις 5 το πρωί άρχισε η προπαρασκευή του ελληνικού πυροβολικού για την καταστροφή των εχθρικών αμυντικών εγκαταστάσεων, ενώ τα συντάγματα που ήταν έτοιμα για την επίθεση εξόρμησαν το πρωί της επομένης (17 Μαΐου) καλυπτόμενα από κινητό φραγμό του πυροβολικού. Η βουλγαρική αντίδραση ήταν ισχυρή, όμως η ορμή του ελληνικού στρατού ήταν τόση, που στις 06.30 το Σκρα είχε καταληφθεί. Οι Βούλγαροι υπερασπίσθηκαν με πείσμα τις θέσεις τους και το απόγευμα της 17ης Μαΐου επεχείρησαν λυσσώδεις αντεπιθέσεις. Όλες όμως αποκρούσθηκαν.
Οι απώλειες υπήρξαν βαρύτατες. Ο συνολικός αριθμός των απωλειών του ελληνικού στρατού ήταν: Νεκροί: 29 αξιωματικοί και 412 οπλίτες. Τραυματίες: 69 αξιωματικοί και 2.135 οπλίτες.
Οι ελληνικές μεραρχίες αιχμαλώτισαν 2.045 Βουλγάρους, ενώ είχαν ως λάφυρα 32πυροβόλα και 12 βομβιδοβόλα χαρακωμάτων του εχθρού.
Αποτέλεσμα
Η «Νίκη του Σκρα», όπως αναφέρεται στην ελληνική στρατιωτική ιστορία, εξέπληξε συμμάχους και εχθρούς. Κανείς τουλάχιστον από τους συμμάχους δεν περίμενε να δει να διασπάται μια τέτοια οχύρωση μήκους 12 χλμ. και βάθους 1-2 χλμ. Η μάχη του Σκρα θεωρήθηκε ισχυρότατο πλήγμα για τους Βουλγάρους και μέγα κατόρθωμα του ελληνικού στρατού. Συγκεκριμένα ο αρχιστράτηγος των συμμαχικών δυνάμεων στρατηγός Γκυγιωμά χαρακτήρισε το ελληνικό πεζικό ως «πεζικό απαράμιλλης ανδρείας και έξοχης ορμητικότητας».
«Θρίαμβος της ελληνικής λόγχης», τιτλοφορούσε ο Τύπος την πρώτη και νικηφόρα εμπλοκή των ελληνικών δυνάμεων στη μεγάλη στρατιωτική επιχείρηση του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Τα ρεπορτάζ των εφημερίδων συμπληρωνόταν και από αμέτρητα συγχαρητήρια τηλεγραφήματα που εξυμνούσαν τους Έλληνες στρατιώτες. Το «Σώμα Στρατού Εθνικής Αμύνης» που είχε δημιουργηθεί από τον Ε. Βενιζέλο στη Θεσσαλονίκη, υπό τη διοίκηση του αντιστράτηγου Εμμανουήλ Ζυμβρακάκη, έδωσε το Μάιο του 1918 την πρώτη κρίσιμη μάχη του στο πλευρό της Αντάντ….
Η «Αντάντ» ή «Τριπλή Συνεννόηση» ήταν η στρατιωτική συμμαχία μεταξύ Γαλλίας, Αγγλίας, Ρωσίας που συγκρούστηκε στο Α παγκόσμιο πόλεμο με την συμμαχία των Κεντρικών Δυνάμεων, Γερμανίας και Αυστροουγγαρίας. Στο πλευρό των Γερμανών συμπαρατάχθηκαν και οι Βούλγαροι οι οποίοι ότι δεν μπόρεσαν να καταφέρουν στους Βαλκανικούς πολέμους, προσπάθησαν να το κερδίσουν σε εδάφη στο Α΄παγκόσμιο. Στην αρχή του πολέμου ο αγγλογάλλοι εξαιτίας των ισχυρών βουλγαρικών δυνάμεων στη περιοχή, δεν μπόρεσαν να συνενωθούν με τις σύμμαχες σερβικές δυνάμεις και αναγκάστηκαν να συμπτυχθούν νότια των ελληνικών συνόρων. Έτσι τον Δεκέμβριο του 1915 δημιούργησαν το λεγόμενο «Περιχαρακωμένο Στρατόπεδο Θεσσαλονίκης», όπου παρέμεναν μέχρι νεωτέρας εντολής….
Μνημείο της μάχης του Σκρα με τους πεσόντες. Δεξιά η προτομή του ταγματάρχη Βασιλείου Παπαγιάννη που ήταν ο πρώτος αξιωματικός της μεραρχίας Αρχιπελάγους που έπεσε στη μάχη. Η Μάχη του Σκρα έγινε το τελευταίο χρόνο του πολέμου σε υψόμετρο 1.097 μέτρα, δυτικά του ποταμού Αξιού στον νομό Κιλκίς. Ήταν πρώτη μεγάλη αναμέτρηση στο λεγόμενο μακεδονικό μέτωπο στο οποίο οι αγγγλογάλλοι πολέμησαν μαζί με τον ελληνικό στρατό. Η επίθεση του ελληνικού στρατού 17/30 Μαΐου 1918 Στη περιοχή αυτή οι κεντρικές δυνάμεις είχαν στρατοπεδεύσει από το 1915 και ήταν ενισχυμένες με ανθεκτικά καταφύγια και συρματοπλέγματα. Το ύψωμα ήταν ισχυρά οχυρωμένο και είχε εξοπλιστεί με πολυβόλα και όλμους. Οι Βούλγαροι διέθεταν 88 πυροβόλα στην περιοχή του χωριού Ούμα και 52 στην περιοχή της Γευγελής. Ο στρατηγός Γκιγιομά, που μόλις είχε διαδεχτεί τον στρατηγό Σαράιγ στη Θεσσαλονίκη, εκπόνησε σχέδιο γενικής επίθεσης το οποίο θα εκτελούσαν από κοινού Γάλλοι και Έλληνες: μια Γαλλική Μεραρχία και το ελληνικό Σώμα Στρατού Εθνικής Άμυνας, που αποτελούνταν από τη Μεραρχία Αρχιπελάγους, τη Μεραρχία Κρήτης και τη Μεραρχία Σερρών. Η ελληνική δύναμη διέθετε 14.546 στρατιώτες στο πεζικό, τους οποίους υποστήριζαν 287 βαρέα και ελαφρά πυροβόλα, ενώ οι Βούλγαροι διέθεταν πέντε συντάγματα πεζικού, υποστηριζόμενα από ισχυρό πυροβολικό. Εφεδρεία θα ήταν το 1ο Σύνταγμα Αφρικανών στον Αρχάγγελο. Το σχέδιο του στρατηγού Γκιγιομά προέβλεπε επίθεση σε δύο χρόνους, με εναλλαγή συνταγμάτων. Κατά τον πρώτο θα καταλαμβανόταν το ύψωμα Σκρα και κατά τον δεύτερο χρόνο η γραμμή των υψωμάτων Τουμουλούς-Σερφ Βολάν.
Η κατάληψη των υψωμάτων …
Η επίθεση ξεκίνησε στις 16 Μαΐου 1918. Η βροχή και τα σύννεφα ευνοούσαν την επίθεση, καθώς με αυτές τις συνθήκες τα εχθρικά παρατηρητήρια δεν είχαν καλή ορατότητα. Η μεραρχία Αρχιπελάγους μέσα σε μιάμιση ώρα από τη στιγμή της έναρξη της επίθεσης κατάφερε να καταλάβει τα υψώματα Σκρα ντι Λέγκεν, Τουμουλούς και Σερφ Βολάν, δίνοντας σκληρές μάχες. Την ίδια ώρα εξόρμησε η μεραρχία Κρήτης εναντίον των υψωμάτων στα ανατολικά του Σκρα και μέχρι το μεσημέρι κατελήφθησαν όλες οι προβλεπόμενες θέσεις. Η μεραρχία Σερρών κατέλαβε τα υψώματα Λαγκαδιά–Σαγράδα–Μπλοκ Ροσέ, χωρίς να συναντήσει ιδιαίτερη αντίσταση. Επιπλέον, προσέφερε βοήθεια στην μεραρχία Αρχιπελάγους, όταν εκείνη αντιμετώπιζε δυσκολίες στην κατάληψη του υψώματος Τουμουλούς. Συνολικά, τα κέρδη της επίθεσης ήταν η προώθηση του συμμαχικού μετώπου σε βάθος 2 χλμ. και σε πλάτος 13 χλμ. Συνελήφθησαν 1.835 Βούλγαροι αιχμάλωτοι και λεηλατήθηκε άφθονο πολεμικό υλικό. Αξιωματικοί της μεραρχίας Αρχιπελάγους απέναντι από το ύψωμα του Σκρα ντι Λέγκεν. Τα τμήματα εφόδου πολέμησαν με λόγχες και χειροβομβίδες και διακρίθηκαν σε μάχες σώμα με σώμα
Η νίκη των Ελλήνων στη μάχη του Σκρα ήταν πανηγυρική.
Το τίμημα ωστόσο υπήρξε βαρύ. Οι απώλειες της μάχης ήταν 2.204 τραυματίες, 164 αγνοούμενοι και 441 νεκροί, μεταξύ των οποίων και ο ταγματάρχης του πρώτου τάγματος του πέμπτου συντάγματος της μεραρχίας Αρχιπελάγους, Βασίλειος Παπαγιάννης. Το μεγαλύτερο φόρο αίματος πλήρωσε η Μεραρχία Αρχιπελάγους, η οποία ανέλαβε το κύριο μέρος της επίθεσης.
Οι νεκροί για τους αντιπάλους υπολογίζονται σε περίπου πεντακόσιους άνδρες.
Η αναγνώριση από τους Συμμάχους και οι διακρίσεις
Η νικηφόρα έκβαση στη μάχη του Σκρα εντυπωσίασε τους συμμάχους καθώς οι ελληνικές δυνάμεις κατάφεραν σε μικρό χρονικό διάστημα να διασπάσουν την βαριά οχύρωση των βουλγαρικών δυνάμεων.
Η μάχη του Σκρα ήταν η πρώτη επιχείρηση του στρατηγού Γκιγιομά στο μέτωπο. Πρώτη και νικηφόρα.
Ο στρατηγός Γκιγιομά εξύμνησε τον ελληνικό στρατό για τη περήφανη νίκη του και το χαρακτήρισε «πεζικό απαράμιλλης ανδρείας και έξοχης ορμητικότητας».
Με εντολή του ο διοικητής του 1ου Συντάγματος Σερρών,ταγματάρχης Κονδύλης Γεώργιος, προήχθη σε αντισυνταγματάρχης και παρασημοφορήθηκε από τους Γάλλους με το παράσημο της Λεγεώνας της Τιμής, από τους Βρετανούς με το παράσημο του Λευκού Αετού μετά ξιφών και από την Ελλάδα με τον Πολεμικό Σταυρό Α’ Τάξεως.
Το ίδιο συνέβη και με τον Νικόλαο Πλαστήρα. Ελληνες στρατιώτες συνοδεύουν Βούλγαρους αιχμαλώτους μέσα στα χαρακώματά τους. Με μια άλλη ακόμη διαταγή του, ο Γκυγιομά εγκωμίασε τη Μεραρχία Αρχιπελάγους, που είχε αναλάβει την κυρία προσπάθεια. Στην ίδια διαταγή τόνιζε ότι ήταν υπερήφανος που διοικούσε τέτοιους αξιωματικούς και οπλίτες. Τα συγχαρητήρια τηλεγραφήματα που στέλνονταν για τη θριαμβευτική νίκη ήταν αμέτρητα. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος δεχόταν ευχές για «την απαράμιλλη ανδρεία του στρατού του», ενώ ο στρατηγός Εμμανουήλ Ζυμβρακάκης συγχαρητήρια για τη «λαμπρή νίκη των ελληνικών δυνάμεων». Η εφημερίδα Μακεδονία, στο φύλλο της 20 Μαΐου τιτλοφορούσε το θρίαμβο των Ελλήνων και περιέγραφε την αιχμαλωσία των εχθρικών δυνάμεων. Η «εκ του συστάδην και δια της λόγχης» νίκη του Σκρα θεωρήθηκε ισχυρότατο πλήγμα για τους Βουλγάρους και μέγα κατόρθωμα του Ελληνικού Στρατού Ο θρίαμβος στη μάχη του Σκρα συνέβαλε σημαντικά στην τελική νικηφόρα έκβαση του πολέμου στο Μακεδονικό Μέτωπο, εξασφάλισε την εμπιστοσύνη των συμμάχων στον ελληνικό στρατό και αναπτέρωσε το ηθικό της διαιρεμένης Ελλάδας. Το Παρίσι μετέθεσε τον Γκυγιομά (Guillaumat) στο Δυτικό μέτωπο, προκειμένου να αναλάβει την κομβική θέση του στρατιωτικού διοικητή της γαλλικής πρωτεύουσας.
Πηγές: ΓΕΣ/ΔΙΣ, «Επίτομη Ιστορία της Συμμετοχής του Ελληνικού Στρατού στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο 1914-1918», Αθήνα. 1994.
ΓΕΣ/ΔΙΣ, «Θέματα Στρατιωτικής Ιστορίας», Αθήνα, 1995….
Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου